Kultura fizyczna w Sparcie | Sport w Starożytnej Grecji | Wychowanie fizyczne Spartan

Spartańskie wychowanie. Do dzisiaj słyszymy tego typu stwierdzenie. Na czym polega? Przede wszystkim mowa tu o takim wychowaniu, gdzie panuje rygor i musztra. Jest bardzo surowe. Poznaj historię kultury fizycznej i sportu Spartan…

 

Życie Spartan nie było łatwe, lekkie i przyjemne.

W Starożytnej Grecji najważniejszą rolę odgrywał sport, nauka i sztuka. W końcu to Starożytna Grecja jest kolebką Igrzysk Olimpijskich. Poza tym w tamtych czasach wojny były na porządku dziennym, tak więc mężczyzna musiał być sprawny fizycznie. Jak wyglądało wychowanie Spartan pod względem fizycznym?

Pokrótce chciałabym jeszcze wspomnieć o miejscu Sparty. Było to główne państwo Dorów. Leżało w Peloponezie. Występowały tam góry o nazwie Tajgetos.

Sparta była potęgą między IX a IV w.p.n.e.

 

Sparta – narodziny dziecka

Spartanin nie mógł rozporządzać swoim życiem. Jego życie należało do państwa – od narodzin, aż po śmierć. Aby ojciec dziecka mógł spokojnie wychowywać swojego syna, musiał najpierw mieć zezwolenie od gerontów.

Oceniał on, czy dziecko będzie przydatne państwu, a przede wszystkim, czy będzie sprawne fizycznie. Dzieci chore, kalekie, czy ułomne musiały zginąć. Najczęściej uśmiercali je rodzice. Zdarzało się, że wyrzucali takie dzieci z góry Tajget.

 

Spartańskie dziecko

Dziecko oczywiście przez cały czas było własnością państwa. Wymyślono w Sparcie pewien system wychowania.

Mówił on, że do 7 roku życia, dziecko – zdrowe – ma być pod opieką swoich rodziców.

 

Wychowanie fizyczne dziewcząt w Sparcie

Dziewczęta, podobnie jak chłopcy, musiały być również sprawne fizycznie, ponieważ miały być zdrowymi i sprawnymi matkami. A jeśli byłaby taka potrzeba, to również dziewczyna, a w przyszłości kobieta, powinna umieć się obronić lub powinna stanąć w obronie Ojczyzny.

Dziewczęta wychodziły za mąż około 18 roku życia. Do tego czasu tak samo ćwiczyły jak chłopcy. Sporty, które uprawiały to walki zapaśnicze, biegi, skoki, walka na pięści, czy rzut dyskiem.

 

Wychowanie fizyczne chłopców w Sparcie

Chłopców głównym zadaniem było zostanie żołnierzem. Najlepiej najdzielniejszym i najbardziej sprawnym. Wychowywani byli bardzo surowo. To miało swój cel. Chłopcy mieli nauczyć się życia w trudnych warunkach i ciągłego zagrożenia.

Zajmowali się myślistwem oraz lekkoatletyką. Ćwiczyli władanie bronią, rzut oszczepem, szermierkę, musztrę, czy marsze z odpowiednim, zwartym trzymaniem tarczy.

Spartanie wymyślili system wychowania. Dzielił się na trzy okresy:

• Pierwszy

Trwał od 7 do 12 roku życia. Ten czas polegał głównie na zabawach i grach ruchowych oraz na ćwiczeniach fizycznych.

 

• Drugi

Trwał od 13 do 17 roku życia. W tym czasie dominujące były zajęcia, które były wstępnym przygotowaniem do wojska.

 

• Trzeci

Trwał od 18 do 21 roku życia. Był to czas efebii. Odbywały się ćwiczenia typowo wojskowe. Hartowano ich np. podczas długich i wyczerpujących marszów. Musieli odnaleźć się w życiu obozowym, które często było trudne i niewygodne.

Życie w koszarach

Chłopcy umieszczani byli w koszarach, następnie byli przydzielani do oddziałów, które tworzyły grupy osób w tym samym wieku. Spędzali tam praktycznie 20 lat życia.

Nie ważne było, czy ktoś był biedny, czy bogaty.Wszyscy byli sobie równi. Odbywali te same ćwiczenia, zabawy, jedli i pili to samo. Nikt nie mógł się wywyższać, z tego powodu, że urodził się w bogatszej rodzinie.

 

Nikt nie pyskował i nie sprzeciwiał się swoim przywódcom i nauczycielom (chyba dzisiaj przydałaby się taka umiejętność co niektórym uczniom). Panowała wręcz żelazna dyscyplina, trzymająca wszystkich w ryzach.

 

Wszelkie decyzje starszyzny były zawsze dobre i słuszne, nikt ich nie komentował.

 

Mówili bardzo lakonicznie, nie byli wylewni. Kiedy musieli, to się odzywali. Prosto, krótko i na temat. Chodzili bez obuwia, mieli na sobie szorstką i prostą odzież.

 

Protejras

Był to ostatni rocznik, który miał zadanie przewodzić młodszym. Młodzi mężczyźni stawiani byli na czele swoich grup.

 

Cięty dowcip

Spartanie co prawda mówili lakonicznie, ale mieli poczucie humoru i tzw. cięty dowcip. Sławna jest wypowiedź Leonidasa na temat poezji Tyrteusza:

 

„Jest doskonała do wyciągania życia z młodych żołnierzy”.

 

Nauka zabijania

Młodzież uczyła się sztuki zabijania. Odbywała też praktyki. Czasami najeżdżali wioski, które buntowały się lub było tylko takie podejrzenie. Wówczas mordowano całą wioskę.

 

Młodzi mężczyźni byli też taką strażą, która patroluje tereny. Zabijali pojedyncze osoby, głównie helotów i perjojków, którzy byli uznawania za niebezpiecznych i podejrzanych.

 

Ćwiczyli czujność i refleks.

 

Jedzenie

Uczniowie jedli to samo. Jednak nie było to wykwintne jedzenie, tylko jakieś proste i dość słabe. Uczono ich, by wykazywali się pomysłowością w zdobywaniu jedzenia. Miało to ich nauczyć przetrwania.

 

Ciekawostką jest to, że jeśli chcieli się najeść, to musieli kraść. Jednak jeśli zostali przyłapani, to dostawali karę za to, że ich złapano, a nie że coś ukradli.

 

Walka o ser

Młodzianie, którzy byli głodni, mieli walki rytualne. Odbywały się przed świątynią Artemidy. Walczono tam rzecz jasna o ser.
Po zakończeniu efebii młodzi mężczyźni musieli odbyć służbę wojskową, która trwała 10 lat.

 

Służba wojskowa Spartan

Służba wojskowa trwała od 21 do 30 roku życia. W wieku 21 lat byli zaliczani do młodszych żołnierzy, nazywano ich sfajrejsami.

W czasie tej służby, wysyłano ich na wojny. Spartanin nigdy nie mógł się cofnąć i uciec przed wrogiem.

 

Z tarczą, czy na tarczy..

Znane jest powiedzenie, że Spartanin wracał z wojny z tarczą (czyli wracał żywy do swojej Ojczyzny) lub na tarczy (czyli został zabity lub też ciężko raniony i był niesiony na tarczy przez kolegów).

 

Obywatel Sparty

Dopiero od 31 lat, kiedy Spartanin odbył służbę wojskową, mógł uzyskać prawa obywatelskie i polityczne.

Dostawał wówczas ziemię, mógł się ożenić i założyć rodzinę. Mogli rozpocząć karierę np. jako dowódca, urzędnik lub jeszcze w innej dziedzinie życia.

 

Kiedy Spartanin kończył 60 lat, mógł być wybrany do geruzji, czyli do rady starszych.

Sport Spartan

Tak jak wcześniej wspomniałam, sport u Spartan zajmował bardzo ważne miejsce w życiu i wychowaniu. Ważna była codzienna gimnastyka i nauka posługiwania się bronią. Była to taka podstawa wychowania fizycznego i militarnego.

 

Spartanie uczyli się również pływać, tańczyć i polować.

 

Igrzyska Olimpijskie były nadzwyczaj ważnym wydarzeniem. Wielu zwycięzców było właśnie wśród Spartan. W czasie od 720 do 576 p.n.e. pośród 81 zwycięzców Igrzysk Olimpijskich aż 46 było Spartanami.

 

Mężczyźni ze Sparty byli zatem bardzo sprawni, prawdopodobnie mieli bardzo intensywne treningi.

 

Zwycięzca Igrzysk Olimpijskich był bardzo sławny i czczony. Był jak bohater narodowy. Jednak nieco inaczej było w Sparcie, ponieważ tam każdy był sobie równy (tak jak wyżej pisałam, nie ważne było, czy ktoś jest bogaty, czy biedny…pamiętasz?). Zawody często miały być więc współzawodnictwem oddziałów.

 

Co sądzisz o spartańskim wychowaniu?

Pestka ;]

.

.